Share market marathi- ‘समभाग/ Share’ म्हणजे काय?
चला समभागांची संकल्पना समजू या. जेव्हा जेव्हा कंपनी व्यवसाय सुरू करते तेव्हा कार्यासाठी भांडवलाची आवश्यकता असते. भांडवल उभारण्याचे दोन मार्ग आहेत. पहिले कर्ज मिळविणे आणि दुसरे म्हणजे सार्वजनिक (Public) किंवा संस्थांना (PVT) मालकीचा काही भाग देणे ज्याला इक्विटी किंवा फक्त समभाग म्हणतात. जेव्हा आपण कोणत्याही कंपनीचे शेअर्स खरेदी करता तेव्हा याचा अर्थ असा होतो की आपल्याला त्या कंपनीच्या मालकीचे काही टक्के भाग मिळत आहेत. आपल्याकडे कंपनीने मिळवलेल्या नफ्यावर टक्केवारीनुसार काही हक्क आहेत. पूर्वी शेअर्स ऑफलाइन खरेदी करता येत असत परंतु आजकाल ही प्रक्रिया सोपी झालेली आहे.
Share market marathi- ‘समभाग/ Share’ म्हणजे काय?
आपण ऑनलाइन खरेदी आणि विक्री करू शकता. त्यासाठी तुम्हाला ट्रेडिंग खाते आणि डीमॅट (डी-मटेरलाइज्ड) खाते उघडण्याची आवश्यकता आहे. कोणत्याही वेळी समभागांची खरेदी-विक्री प्रक्रिया सुरू करण्यासाठी ट्रेडिंग खात्याची आवश्यकता असते. डिमॅट खाते असे खाते आहे जे आपल्या बँकेसारखे कार्य करते जेथे आपले खरेदी केलेले शेअर्स जमा होतात आणि आपल्या व्यवहारानुसार डेबिट केले जातात. ‘डिपॉझिटरीज’ कोषागार (treasury) म्हणून काम करतात जिथून तुम्ही शेअर्स खरेदी करता तेव्हा तुमचे शेअर्स जमा होतात आणि जेव्हा तुम्ही तुमचे शेअर्स विकता तेव्हा काढून घेतले जातात.
Share market marathi- ‘समभाग/ Share’ म्हणजे काय?
भारतात एनएसडीएल (नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड) आणि सीडीएसएल (सेंट्रल डिपॉझिटरी सर्व्हिस लिमिटेड) या दोन प्रकारच्या ठेवी आहेत. डिपॉझिटरी सहभागी (डीपी/ Depository Participant) हा डिपॉझिटरी आणि गुंतवणूकदार यांच्यात मध्यस्थ आहे. प्रत्येक डिपॉझिटरी सहभागी (डीपी) यापैकी एका ठेवी अंतर्गत नोंदणीकृत असणे आवश्यक आहे. या सर्व गोष्टी स्टॉक एक्सचेंज नावाच्या सुविधा अंतर्गत घडतात. स्टॉक एक्सचेंज बाजारपेठ आहे जिथे व्यवसायासाठी दलाल आणि व्यापारी (किंवा आपण गुंतवणूकदार किंवा ग्राहक म्हणू शकता) एकत्र येतात.
“बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (बीएसई)” आणि “नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (एनएसई)” अशी दोन प्रसिद्ध स्टॉक एक्सचेंज आहेत. या सर्वांची काळजी घेणारी नियामक संस्था म्हणजे “सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (सेबी SEBI)”.
( SEBI meaning = The Securities and Exchange Board of India)
Share market marathi- ‘समभाग/ Share’ म्हणजे काय?/ SEBI Meaning
साध्या शब्दात सांगायचे झाल्यास, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आरबीआय) भारतातील बँकांसाठी नियंत्रक प्राधिकरण म्हणून काम करीत असल्याने सेबी भारतातील सर्व सुरक्षा बाजाराचे नियमन करते.
मित्रांनो, शेअर्सची मूलभूत संकल्पना आपण पाहिली आहेत, शेअर्स मार्केटमध्ये काम करण्यासाठी खाती उघडली जाणे आवश्यक आहे आणि प्रत्येक गुंतवणूकदाराला हे माहित असणे आवश्यक आहे. आता आपण पुढील भागात व्यापार करण्यापूर्वी किंवा गुंतवणूक करण्यापूर्वी आणखी वेगळ्या अटी आणि संकल्पना शिकू.
पहिला भाग वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा
Author- Amey Mungi