मित्रांनो आज आपण या लेखामध्ये दत्त जयंतीची माहिती पाहणार आहोत. हिंदू धर्मात तिन्ही देवतांना सर्वोच्च असे स्थान आहे. भगवान दत्तात्रेय यांचे रूप या तीन देवतांच्या स्वरुपाचे आहे. यांची पूजा भगवान दत्तात्रेय म्हणून केली जाते. महाराष्ट्रामध्ये भगवान दत्तात्रेयांची पूजा केली जाते. त्यांना श्रीगुरू देव दत्त , परब्रह्ममुर्ती सद्गुरु, गुरू दत्तात्रेय आणि दत्त भगवान असेही म्हणतात.आता आपण दत्त जयंतीची संपूर्ण माहिती इथे जाणून घेणार आहोत. Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date
दत्त जयंतीची माहिती:
दत्त जयंती ही दरवर्षी हिंदू दिनदर्शिकेनुसार मार्गशीर्ष महिन्यामधील पौर्णिमेच्या दिवशी साजरी केली जाते .दत्त जयंती ही हिंदू धर्माची देवता आहे. ज्यामध्ये ब्रह्मा, विष्णू आणि महादेव यांच्या त्रिमूर्तीचा समावेश आहे.ज्याला एकत्रितपणे “त्रिमूर्ती ” म्हणून ओळखले जाते.भगवान दत्तात्रेय हे अत्री आणि अनुसूया ऋषींचे पुत्र होते. सहसा तीन डोके आणि सहा हात दाखवले जातात.
जप-माळ, ब्रह्माच्या पाण्याचे भांडे , विष्णूचे शंख – चक्र, त्रिशूल आणि शिवाचे ढोल यासारख्या वस्तू हातामध्ये धरल्या आहेत.काही हिंदू धर्मग्रंथ असेही म्हणतात की तो भगवान विष्णू यांचा पुनर्जन्म आहे. तसेच दत्त जयंतीला दत्तात्रय जयंती असेही म्हणतात. हिंदू मान्यतेनुसार दत्ताचा त्याच्या अवतार दिवशी म्हणजेच जयंती दिवशी पूजा केल्याने भक्तांना समृद्ध आणि आनंदी जीवन जगण्यास मदत होते.
दत्तजयंती महत्त्व:
भगवान दत्तात्रेय हे ऋषी अत्री आणि त्यांची पत्नी अनुसूया यांचे पुत्र होते. एक समर्पित आणि सद्गुणी अशी स्त्री जिने ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव यांच्या शक्ती आणि गुणांसह मुलासाठी प्रार्थना केली.दत्तात्रेय हे भारतातील प्राचीन देवतांपैकी एक असल्याचे मानले जाते. रामायण आणि महाभारतामध्ये दत्तात्रेयाचे सर्वात प्राचीन संदर्भ सापडतात.अथर्ववेदाचा भाग असलेल्या दत्तात्रेय उपनिषदाने त्यांच्याअनुयायांना ज्ञानप्राप्तीसाठी मदत करण्यासाठी विविध रूप धारण केल्याबद्दल सांगितले.Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date
भगवान दत्तात्रेय हे भगवान विष्णूच्या २४ अवतारांपैकी एक मानले जातात. त्याने त्याच्या सभोवतालचे आणि पर्यावरणाचे निरीक्षण करून ज्ञान प्राप्त केले आहे असे मानले जाते.संपूर्ण भारतामध्ये दत्तात्रेयांना समर्पित मंदिरांमध्ये दत्त जयंती ही मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते. काही महत्त्वाची मंदिरे अशी कर्नाटकातील गंगापूर येथे गुलबर्गा,महाराष्ट्रातील कोल्हापूर येथे नरसिंह वाडी, आंध्र प्रदेशमधील पीठापुरम,सांगलीमधील औदुंबर आणि सौराष्ट्रातील गिरनार येथे मंदिर आहेत.
दत्त जयंती आख्यायिका:
दत्तात्रेय हे ऋषी अत्री आणि त्यांची पत्नी अनुसूया यांचा मुलगा होता. अनुसूया ही एक पुरातन शुद्ध आणि सद्गुणी पत्नी, ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव, या त्रिमूर्ती सारख्याच गुणवत्तेच्या मुलाला जन्म देण्यासाठी कठोर तपस्या केली. सरस्वती, लक्ष्मी आणि पार्वती या देवींना हेवा वाटू लागला .तिच्या सद्गुणतेची परीक्षा घेण्यासाठी त्यांनी त्यांच्या पतींना नेमले.तीन ही देवता संन्यासीच्या वेशामध्ये अनुसूयासमोर हजर झाले . आणि तिला नग्न भिक्षा देण्यास सांगितले.
अनुसूया काही काळ गोंधळून गेली .पण लवकरच पुन्हा शांत झाली . तिने एक मंत्र उच्चारला आणि तीन ही संन्यासीवर पाणी शिंपडून त्यांना बाळांमध्ये बदलले.त्यानंतर त्यांच्या इच्छेप्रमाणे त्यांना स्तनपान केले. जेव्हा अत्री त्याच्या आश्रमात परतले , तेव्हा अनुसूयाने हा प्रसंग सांगितला.जो त्याला त्याच्या मानसिक शक्तींद्वारे अगोदरच माहित होता.
त्याने तीनही बाळांना आपल्या हृदयाशी घट्ट धरून मिठी मारली, त्यांचे तीन डोके आणि सहा हात असलेल्या एकाच बाळामध्ये रूपांतर केले.दत्तात्रेय हे जरी तिन्ही देवतांचे रूप मानले गेले असले तरी त्यांना विशेषतः विष्णूचा अवतार मानले जाते. तर त्यांची भावंडे चंद्र-देव आणि ऋषि दुर्वास हे अनुक्रमे ब्रह्मा आणि शिवाचे रूप मानले जातात.Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date
दत्त जयंती इतिहास :
पौराणिक इतिहासात पवित्र आणि सद्गुणी अनुसूया देवी आणि तिचा नवरा अत्री यांची नावे ठळकपणे नोंदवलेली आहेत. ब्रह्मा, विष्णू, महेश यासारखा मुलगा मिळविण्यासाठी देवी कडक तपश्चर्यात डुबली .यामुळे सरस्वती, लक्ष्मी आणि पार्वती या तिन्ही देवींना हेवा वाटू लागला. तिघींनी आपल्या पतींना पृथ्वीच्या भूमिवर जाऊन तिथे देवीची तपासणी करण्यास सांगितले.
संन्यासींचा वेष धारण करणारे ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश त्यांच्या देवींच्या सांगण्यावरून देवी ची तपस्या तपासण्यासाठी पृथ्वीवर अवतरले. संन्यासी वेषात त्रिदेवने अनुसुया कडे जाऊन भिक्षा मागण्यास सांगितले. पण त्यासाठी एक अट ठेवली . अनुसुयाची परीक्षा घेण्यासाठी त्रिदेवने त्याला सांगितले की, तो भिक्षा मागायला आला आहे. पण त्याला भिक्षा ही सामान्य स्वरुपात नव्हे तर च्या नग्न अवस्थेत घ्यायची आहे.
हे ऐकून प्रथम थोडी गडबडली .परंतु नंतर थोड्याश्या सावधगिरीने तिने मंत्राचा जप केला . आणि त्या तिन्ही संन्यासींवर अभिषिक्त पाणी शिंपडले . ते पडताच ब्रह्मा, विष्णू, आणि महेश हे तिघेही अर्भकाच्या रूपात बदलले.अर्भकाचे रूप घेतल्यानंतर ने त्यांना स्तनपान दिले. पती घरी आल्यावर अनुसूयाने त्याला तीन मुलांचे रहस्य सांगितले. अत्री ऋषीने आपल्या दिव्य दृष्टीने हे सगळं पाहिल होत.Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date
अत्री ऋषीने तिन्ही मुलांना मिठी मारली आणि त्याच्या सामर्थ्याने त्यांनी तीनही मुलांचे एकाच बालकामध्ये रूपांतरण केल. ज्याचे तीन डोके आणि सहा हात होते. त्यानंतर ब्रह्मा, विष्णू ,आणि महेश स्वर्गात परत न आल्यामुळे त्यांच्या बायका काळजीत पडल्या .ह्या देवी स्वत: अनुसुयाकडे आल्या . लक्ष्मी, सरस्वती,पार्वती यांनी त्यांना आपल्या पतींना स्वाधीन करण्याचा आग्रह केला.आणि तिचा नवरा यांनी तिन्ही देवींचे ऐकले आणि त्रिदेव यांना त्याच्या मूळ रूपात आणले .
त्रिदेव अनुसूया व अत्री यांच्यावर प्रसन्न व प्रभावित झाले .त्रिदेव यांनी अनुसूयेला दत्तात्रेय म्हणून एक मुलगा दिला, तो वरदान म्हणून या तिन्ही देवतांचा अवतार होता. दत्तात्रेय यांचे शरीर मात्र एक होते आणि त्यांचे तीन डोके आणि सहा हात होते. दत्तात्रेय हा विष्णूचा अवतार आहे असेही मानले जाते.
दत्तात्रेय यांचे इतर दोन भाऊ चंद्र देव आणि ऋषी दुर्वासा हे होते. चंद्राला ब्रह्माचे आणि ऋषी दुर्वासा शिव मानले जाते. ज्या दिवशी दत्तात्रेयांचा जन्म झाला तोच दिवस हिंदू धर्मातील लोक दत्तात्रेय जयंती म्हणून साजरा करतात.भगवान दत्तात्रेय यांना राजा यदुंनी त्यांच्या गुरूचे नाव विचारले तेव्हा भगवान दत्तात्रेय म्हणाले: “आत्मा माझा गुरु आहे ” , मी गुरू म्हणून चोवीस जणांकडून शिक्षण घेतले आहे.Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date
दत्त यांच्या चोवीस गुरूंची नावे :
पृथ्वी , पाणी, हवा, मुलगा,पिंगळा वैश्य, एरो मेकर, कोळी, बीटल कीटक, आग, आकाश, सूर्य, चंद्र, समुद्र, अजगर, कपोट, पतंग, मासे, हरि, हत्ती, मधमाशी,मध मिळविणारा, कुरार पक्षी, मिस मुलगी, साप.Datta Dattatreya Jayanti 2022 Datta Jayanti Date